|
Եղյամ
Մի բան պոկվեց մառախլապատ
մթնոլորտից ու աճեց.
գիշերվա մեջ’ մոխրաճերմակ,
ծառ ու սոճուն փաթաթվեց:
Լույսն էր փայլում թավշափափուկ,
այն, որ ամպից էր կաթել,
և լուծվում էր աշխարհն անձուկ
գեղեցկության մեջ անդեմ:
Համադրություն
Լուռ գիշեր է: Եվ տունն է լուռ:
Ես մի աստղ եմ խաղաղավետ,
Եվ իմ լույսն եմ արտանետում
Իմ գիշերվա քղանցքից դեն:
Ուղեղս տուն դարձավ` թողած
Քարայր, երկինք, գոմաղբ ու կեղտ,
Եվ կանացի մարմնում պարպած
բնահյութն իմ քաղցր ու հյութեղ:
Աշխարհը` խաղ: Մահը` ավար:
Գոհ եմ` գրկած հաջորդ էգին,
Հետ չեն դարձնի` դեպի աշխարհ,
Ինձ` ո’չ մահը, ո’չ աղտ, ո’չ կին:
Մեղեդիներ
I
Ու՞ր էր թե մենք նախնյաց սաղմը լինեինք:
Մի կույտ լորձունք մառախլապատ գոլ ճահճում:
Կյանքն ու մահը, պտղավորում ու ծնունդ
կաթկթային բնահյութից համրաշունչ:
Թումբն ավազի, թերթիկները ծովաստղի,
քամուց հղկված ու ծանրացող` ներքևում:
Թևը ճայի կամ գլխիկը ճպուռի
կտառապեր այդժամ ցավից` խուլ հեռվում:
II
Սիրահարներն անարգված, ծանակողները մերժված,
ողջը հույս է ու կարոտ, բայց հուսացողը չկա:
Մենք ցավագար աստվածներ` համաճարակն ընդունած,
սակայն խորհում ենք հաճախ Աստծո մասին մեն-միակ:
Անտառային անուրջներ: Շիկակարմիր ծովածոց:
Ձնագնդի ծանրության սերմնաչափ աստղեր:
Հովազացատկն անմռունչ ծառերի մեջ անմատույց:
Ծովի կա’նչն է ամենուր: Ա’փ է ամեն տեղ:
Տե’ս աստղերը, Որսորդին
Տե’ս աստղերը, Որսորդին,
ծով ու երկինք ու լույսեր,
օ~ հովվերգեր սնոտի,
որ դեպի մեզ են հոսել,
դու էլ` շրջանդ լրած`
ոգեկոչող ձայներից,
սանդուղքներով - իջիր ցած -
գիշերային բանբերի:
Հեռացի’ր, երբ սպառած
լինես խոսք ու առասպել,
աստվածների նոր բանակ
դու չես տեսնի այսուհետ,
ո’չ իսկ գահը Եփրատի,
ո’չ էլ գիրը քարի մեջ –
Միրմիդոնե, արդ, հեղի’ր
թանձր գինին հողի մեջ:
Ինչ էլ ժամերը կոչվեն`
կենաց ցավ կամ արտասուք,
ողջն հոսքի մեջ է ծաղկում
գիշերային այս գինու,
լուռ հոսում է Էոնեն,
հազիվ ափից հեռացած –
ե’տ տուր թագը - բանբերին -,
աստվածներն ու անրջանք:
Մի բառ
Մի բառ, մի խոսք -. վեր են հառնում գրքերից
ապրված կյանքն ու իմաստն անմեկնելի,
արևն անշարժ, երկնոլորտներն անմռունչ,
և ամեն ինչ սեղմվում է նրա շուրջ:
Մի բառ-մի փայլ, հոգու ճախրանք, հրոզմունք,
աստղից փրցված լույսի ծվեն ու հուզմունք,
և վերստին` աշխարհն ու ինձ շուրջառող
դատարկություն` մութ ու խավար, ահավոր:
Եկե’ք
Եկե’ք, խոսենք շարունակ,
ով խոսում է` չի մեռել,
կրակներն են բովանդակ
մեր կարիքը փեռեկել:
Եկե’ք, ասենք մենք կապույտ,
ասենք կարմիր, ասենք սև,
մենք լսում ենք ու տեսնում,
ով խոսում է` չի մեռել:
Անապատում միայնակ`
քո Գոբիում մոխրագույն,
մենակ ես դու, և չկա
ո’չ կուրծք, ո’չ կին, ո’չ արցունք,
շրջանցում ես խոչուխութ
մակույկում քո կիսավեր,
բացե’ք շուրթերը ձեր ձույլ,
ով խոսում է` չի մեռել:
Ամբողջը
Արբունքում կար մի մասնիկ` ջինջ արցունքի մեջ,
երբեմնակի կար և փայլ, կար և ավելին,
տարիներում այս կար սիրտ, ուր կային նաև
փոթորիկներ հորդաբուխ` հույժ երևելի:
Միշտ սքողված, զի նրա խորքում էր ողջն արարվում,
Չլինելով երջանիկ, չունենալով ուղեկից,
հորձանքները համորեն հորդում էին` ծավալվում,
և ողջ դրսինը միայն ներքինին էր մերձակից:
Մեկը քեզ չոր էր նայում, մյուսը` նուրբ ու հեշտագին,
մեկն հայացքով կործանող, մյուսը` տիրական,
նրանց տեսածը, սակայն, պատկերներ էին անմարմին,
քանզի ամբողջն է միայն` լո’կ քեզապատկան:
Լուսավոր էր նախապես, այն, ինչը դու’ էիր ուզում,
նշանառու, ակնբախ և հավատավոր,
բայց երբ հայացք նետեցիր նրան, ինչ դու’ էիր ուզում,
ինչն ամբողջին էր նայում` քարացած, խոտոր,
դա ոչ փա’յլ էր, ոչ կրա’կ, ո’չ իսկ թույլ մի վախ,
որին բախվեց քո վերջին հայացքը շաղված,
այլ արյան մեջ թաթախված մի մերկ գլուխ, մի ճիվաղ,
որի քունքից արցունքի կաթիլ էր կախված:
Ես կորուսյալ
Կորուսյալդ Ես` երկնոլորտների պայթյունից ծնված,
իոնացման զոհ - Գամմա-ճառագայթ - Գառ - դաշտ և մասնիկ -.
անսահմանության սին մղձավանջներ`հավերժ մակտպված
Նոտր-դամի քո մոխրագույն քարին:
Օրերն անցնում են քո կողքով`առանց լույս ու գիշերի,
և տարիներն են զսպում` ձյունազերծ ու մրգազուրկ,
վտանգն առկախված`անսահմանության ծպտյալ եզերքի – աշխարհը` փախուստ:
Որտե՞ղ կավարտվես, ու՞ր կծվարես, ու՞ր կծավալվեն
ոլորտները քո – հաղթանակ, կորուստ և պարտություն-.
գիշատչախաղում այս մշտահավերժ,
որ գլխապատառ`ճաղավանդակի մեջ են մխրճվում:
Գիշատչի հայացք. փորոտիք-աստղեր և ջունգլիների
մահն իբրև պատճառ ամենայն գոյի ու արարչության,
մարդ, ճակատամարտ և պատերազմներ ի մեջ ազգերի`
գիշատչի կոկորդն ի վար ընկլուզված:
Աշխարհ մտագար: Եվ ժամանակներ ու տարածություն`
մտասևեռումն հանուր մարդկության,
անսահմանության գործառույթն է բուն,
որ առասպելն է ստում շարունակ:
Որտեղի՞ց և ու՞ր – չկա ո’չ գիշեր, ո’չ արևածագ,
ո’չ կանչ ցնծության‚ ո’չ իսկ եղերերգ,
դու կարգախոս ես փնտրում քեզ համար,
հայտնի չէ` որտե՞ղ:
Երբ որ բոլորն են հակվում միջինին,
գիտուններն են լոկ Բարձրյալին հիշում,
վերընձյուղվում են գառանն ու հովվին,
երբ որ արյունն են գավից ըմբոշխնում,
և ճողոպրում են վերքից ու կտրում
հացը` վայելքն այդ չապականված–
ով ժամ լիացման` հեռընկեց, հնում`
կորուսյալ ես-ը իր մեջ ամբարած:
Ամեն բառի մեջ…
Ամեն բառի մեջ և ամենայն ժամ
արյուն է ծորում վերքն արարչության,
մեղր է կաթեցնում գոյերի սրտին,
փխրեցնում հողն ու տուն դառնում կրկին:
Եվ թև է տալիս Աստծո զարմերին`
սկյութներին պայտ, կճղակ հոներին,
պետք չէ հարցեր տալ, պետք չէ հասկանալ,
տա’ր դեպի երկինք` գիրկն հավերժության
ժամն այս մենավոր, լույսն առասպելի,
ու նաև վերքը, չկա’ ավելին:
Հերկե’լ դաշտերը` հովվի կանչն է սա’,
կապույտն ըմբոշխնիր, նշա’նը, ահա’,
սուզվիր դեմքի մեջ հեռաստանների.
սա’ է հավատը, չկա’ ավելին,
սակավն ընդունի’ր, ուր ամեն ինչ կա,
անսա’ նշանին, որ կա ու չկա,
փոխարկում, շուրջպար, լույս առասպելի,
լուռքի արբեցում, չկա’ ավելին:
Լոկ երկու բան
Բազում ձևերի միջով անցկացած,
եսի ու մենքի ու դուի միջով,
բայց ողջն հավաստյավ տանջանք է ու ցավ’
հավերժական մի հարցի մեջ`ինչու՞:
Եղածը հարց է, այն էլ` մանկական:
Դու ավելի ուշ հասկացար սակայն,
որ լոկ մի բան կա. համբերություն`
- իմաստի, կրքի, հավատի, ձգտման -
ապրի’ր և տոկա` պարտավո’ր ես դու:
Թեկուզ վարդ լինի, լինի ծով, թե ձյուն,
այն, ինչ ծաղկում է, թոշնում է նաև,
լոկ երկու բան կա. դատարկություն
ու երկփեղկված Ես:
Բառերը
Բառերի հետ մենակ ես դու`
մենություն է իսկական,
այստեղ չկան փող ու թմբուկ
և կամարներ հաղթական:
Նրանց հոգին ես ներհայում`
բառերես ու բառարմատ,
տարեցտարի` դու քեզ վատնում
ու չես գտնում հույս-հավատ:
Այնտեղ լույսերն են առկայծում
մենության մեջ աներկբա,
շուրթերից` թաց ու վարդագույն,
բառն է հղկվում ձույլ-երկաթ:
Լոկ տարիներն են քո դեղնում`
հանգերն անշուք ու տարտամ,
և քայլում ես, քայլում ես դու,
լուռ, գլխահակ ու կամկար:
Թախիծ
Ստվերներն անձև անփոփոխ են լոկ հովտում մահագույժ,
ուր տարածվում են մեռելածաղկի շարքերն հրկեզ,
նրանք մեր մեջ են փոփոխվում, գրկում քո անփաղաքուշ,
երբ անուրջն է սին օրորում քեզ:
Ինչ է մարմինը` վարդերի խուրձ է, փուշ ու տատասկ,
և ինչ է կուրծքը` խորշոմներ, թավիշ լուսաթախիծ,
ինչ են վարսերը, ուսերն, անութներն ու խճողված
խորացումները, որ բռնկվում են ջերմ հայացքից.
Իր մեջ անցյալն է նա կրում` նախկին համախոհներին,
նաև ապագան. երբ այլևս չես համբուրի այն,
մ’ի անսա նրա մեղմ ու բարձրագոչ հավաստումներին,
որ սեղմ ժամկետի մեջ կան միայն:
Ապա` նոյեմբեր, մենություն, թախիծ, մահաբեր նախճիր,
մի զույգ անթացուպ` անդամալույծի բեռն ամոքող,
երկինքն այլևս չի բարեբանում, բայց միայն նոճին`
անշարժ ու վերձիգ և ծառը սգվոր:
Նա, ով մենակ է
Նա, ով մենակ է, գաղտնիք ունի նա,
կանգնած հորձանքի դեմ պատկերների,
նրանց ծննդյան ու պտղավորման,
երբ ստվերն անգամ կիզվում է ներսից:
Հղի է բազում տրոհումներով,
հավերժ մտազբաղ, նաև ի զորու
ոչնչացնելու մարդկայինը ողջ,
այն, որ սնվում է ու զուգավորվում:
Փոխակերպումն է տեսնում մայր հողի`
անմասն սակայն. ո’չ ծնունդ, ո’չ մահ.
արարչությունն է նայում անհոգի`
անձև, անմարմին ու անկաղապար:
Հրաժեշտ
Ես լիքն եմ քեզնով, ինչպես որ վերքը արյունարբու,
արտաթորվում ես` թաղկացյալ ավշին ընդելուզված,
ընդարձակվելով`որպես թե ժամին գիշերաբուն`
լույսն հովիտների ստվերների մեջ հարընկլուզած,
դու ծաղկում ես հանց պարտեզի վարդը հույժ ծանրացյալ,
դու’ մենակություն, դու’ ծերունազարդ կորստյան դուռ,
դու’ գերհագեցում, երբ անուրջներն են մեռնում անձայն,
տառապյալդ հույժ, դու’ ամենիմաց և իմաստուն: Խորթացած ես դու խենթ ցնորքներից կենսաթրթիռ,
և հրաժարված քեզ տրված կյանքից ամենօգուտ,
այլևս հոգնած բյուր կապանքներից մանրախնդիր,
անկարող` նույնիսկ բավարարելու իղձը հոգուդ, ա’րդ, նույն այդ խորքից, առանց պեղելու մանրակրկիտ,
դու նայում ես քեզ, ուր խորտակված են նշան ու բառ,
հարկ է որ լռես և քո հայացքը շրջես կրկին
դեպի գիշերը, վարդերը թախծոտ և ուշահայտ: Խորհում ես մեկ-մեկ անցածիդ մասին խինդով լիաթոք.
մի՞թե այդ դու էիր… ա~խ ինչպես էիր մոռացել նրան,
քո պատկե՞րն էր դա, մշտապես հուզող հարցը չէ՞ր արդյոք,
քո խոսքն ու նաև լույսը երկնառաք, որ քոնն էր միայն:
Իմ խոսքն ու նաև լույսը երկնառաք, որ իմն էր առաջ,
իմ խոսքն ու նաև լույսը երկնառաք` խորտակված ընդմիշտ…
Ով վերապրել է այդ ամենը, նա հարկ է մոռանա
ու էլ չհիշի իր անցած կյանքը, դառնություն ու վիշտ:
Եվ օրը վերջին. երկնային հրդեհ, հեռավոր ափեր,
ջուրը քեզ դեպի երկինք է տանում ծերպ ու քերծերով:
Լույսը ծառերի մեջ է թափանցում ծեր ու բարձրաբերձ`
ինքզինքը կրկին ստվերների մեջ վերստեղծելով,
ո’չ կեղևն հասկի, ո’չ մրգերն հուռթի չեն հուզում բնավ
և հունձքի մասին հարցուփորձելու ոչ մի ասպարեզ,
լուսաշող խաղն է նախազգում միայն ու լույսն անկենդան,
հիշողություն չի’ք. սույնով ամեն ինչ ասված է կարծես:
Ես քո կոպերին քունս կառաքեմ
Ես քո կոպերին քունս կառաքեմ,
ու քո շուրթերին իմ համբույրը տաք,
քանզի միայնակ ես պիտի պարպեմ
գիշերվա վիշտն ու երազն անհատակ:
Դիմագծերիդ ես սուգ կկապեմ,
ու կպարուրեմ լույսով հրճվալից,
քանզի գիշերն ու դողը մահադեմ
կրծքիս միջով են լույս աշխարհ գալիս:
Դու, որ տկար ես, որ ինձ ներհայես,
դու, որ չես տեսնում, չես զգում ինձ–
ուստի գիշերով ես վեր կհառնեմ
ու կառաքեմ քեզ համբույր ու նինջ:
Ո’չ երբեք մենակ
Ո’չ երբեք մենակ` քան օգոստոսին.
ժա’մ է արբունքի -, երակի մեջ տաք
հունդերն են վառվում դեղնածուփ ոսկի,
ու՞ր է քո այգու հրճվանքն ու հեշտանք:
Պարզկա երկինք է ու վճիտ լճեր,
դաշտերը մաքուր ու լուսապայծառ,
ու՞ր են հաղթության ապացույցները
քեզ ներկայացնող թագավորության:
Երբ ապացույցը կիրքն է մարմնական`
գինեբույրի մեջ զգլխիչ ու գիրգ,
պագշոտ հայացքներ ինքնահաստատման,
դու պարտությունը ընտրեցիր` ոգին:
Մեկ անգամ էլ
Մեկ անգամ էլ մեռնել ու լալ`
քեզ հետ զգալ համն անծանոթ,
իմաստը մութ սիրո, մահվան`
աստվածների օտար ու խորթ:
Բայց չես կարող քաղել դու այն,
մոտ է թեև ու մերձակից,
ցավի մեջ է ողջն ամփոփված,
թե ծնունդ չէ ծով ու ծաղկի:
Խորտակվել ու նորից հառնել,
մոռանալ ու գտնել կրկին,
վերջին կոհակն անդրադարձնել,
վերջին բոցերն հանել երկինք:
Հյուսվածք` առանց պնդօղակի,
սին, անհեթեթ եզերակար.
արցունք, աճյուն, ափ մը մոխիր
աստվածների խորթ ու օտար:
Երբ շուրջը քո
Երբ շուրջը քո խշշոց է ու սոսափյուն`
պատն այս զուգած պատատուկի պես շքեղ,
ժամ է ապա` սգալու բախտը քո սև,
որ հարուստ չես, անսպառ ու անհատնում,
ո’չ ինչպես լույսն ու ծաղիկը` հարևնույն
փոփոխական պատկերներին առնչվող,
որ գալիս են ճառագայթի պես շենշող
և ամբողջը խշշյունի մեջ ներհյուսում,
թավիշի մեջ, ուր հանգչում են աստնվոր
իրերը մունջ` աներկփեղկված, հոսանուտ,
հարինքնամփոփ, ժամանակից անգամ դուրս,
անմասնակից անցուդարձին այդ սգվոր:
Կյանք` մղձավանջ խելահեղ
Ի՞նչ ես սպասում դու, մի՞թե
սքանչացման անմեկին,
փոխատեղմա՞ն ժամերի
աշխարհի ու քո միջև:
Այր ու կի՞ն ես փնտրում դեռ,
մի՞թե տրված չէ՞ր կյանքում
քեզ հավատ ու սահանկում
և կործանում այնուհետ:
Հավատ ու գործ` ձև է զուտ,
որոնց ձեռքն է դիպչում նախ,
ապա ձեռքից վրիպած`
կուռքերն են սերմն անթեղում:
Ի՞նչն է վատ
Չիմանալով անգլերեն`
լսել անգլիական ընտիր դետեկտիվի մասին,
որի թարգմանությունն ավաղ չկա:
Ամռան տապին աչքդ գարեջրին հառել,
երբ վճարելու միջոց չկա:
Գլխումդ նոր միտք որոճաս`
անկարող այն զետեղելու հյոլդեռլինյան բանատողի մեջ,
ինչպես վարպետներն են անում:
Գիշերով ականջ դնել ճողփյունին ծովալիքների
և համոզել քեզ, որ դա սովորական զբաղմունքն է նրանց:
Շատ ավելի վատ է` հյուր գնալու հրավերքն ընդունել,
երբ գիտես, որ տանն ավելի խաղաղ է,
սուրճն ավելի բուրումնավետ
և խոսելու ցանկություն չկա:
Իսկ ամենավատը`
չմեռնելն է ամառ ժամանակ,
երբ շուրջդ ամեն ինչ լույսով է ողողված
և հողը թեթև է` բահն ընդունելու:
Հուշեր
Հուշեր -, հնչյուններ, գիշերակարկուտ,
գույներ, որ սյուքն է շարժում ծովերից,
թույլ մի պատկեր է երազից հառնում,
մի վերջին պատկեր` հույժ անկարեկից:
Առափնյա դղյակ` մարմարե սանդուղք
և հանկարծաբուխ` գերհզոր մի երգ -,
գիշերերգում են ջութակները բյուր,
այստեղ` ծովափին, գիշերում հրկեզ:
Բայց շատ չեն,- մեկը շատը չի տանում,
միակ աղեղն են բռնում փոխնիփոխ –
խաղ` ոչնչի մեջ -, պատկեր, մենություն,
բոլոր գույներում` Կապույտը Մեռնող: |
|
